مقصود از «روح» در سوره قدر/ آیا در اسلام روزه سکوت وجود دارد؟

به گزارش خبرگزاری مهر، آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، استاد سطح خارج حوزه علمیه، در ادامه سلسله مباحث تفسیری سوره مبارکه مریم (س)، گفت: داستان حضرت مریم در این سوره از این آیه شریفه «وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ مَرْیَمَ إِذِ انْتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِهَا مَکَانًا شَرْقِیًّا» آغاز می‌شود؛ مریم از سمت شرق عبادتگاه از اهل خود دور شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی افزود: در سوره آل‌عمران، آیه ۳۵ تا ۳۸ خداود به ماجرای قبل‌تر از دورشدن مریم (س) از اهل و خانواده خود پرداخته و فرموده است: چون زن عمران گفت پروردگارا آنچه در شکم خود دارم نذر تو کردم تا آزاد شده [از مشاغل دنیا و پرستشگر تو] باشد پس از من بپذیر که تو خود شنوای دانایی (۳۵) چون فرزندش را بزاد گفت پروردگارا من دختر زاده‏ ام و خدا به آنچه او زایید داناتر بود و پسر چون دختر نیست و من نامش را مریم نهادم و او و فرزندانش را از شیطان رانده‏ شده به تو پناه می‌دهم (۳۶) پس پروردگارش وی [=مریم] را با حسن قبول پذیرا شد و او را نیکو بار آورد و زکریا را سرپرست وی قرار داد زکریا هر بار که در محراب بر او وارد می‌شد نزد او [نوعی] خوراکی می‌یافت [می] گفت ای مریم این از کجا برای تو [آمده است او در پاسخ می] گفت این از جانب خداست که خدا به هر کس بخواهد بی شمار روزی می‌دهد (۳۷) آنجا [بود که] زکریا پروردگارش را خواند [و] گفت پروردگارا از جانب خود فرزندی پاک و پسندیده به من عطا کن که تو شنونده دعایی (۳۸).

وی ادامه داد: در سوره مریم، از ماجرای کناره‌گیری مریم (س) از خانواده و اهل خود شروع کرده است و اینکه ایشان در برابر آنان پرده‏‌ای بر خود گرفت «فَاتَّخَذَتْ مِنْ دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَیْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِیًّا». شیخ طوسی در تبیان از برخی مفسران اهل سنت نقل کرده است که حجابا، دیوار کشیدن بوده که دیگران نتوانند با او ارتباط داشته باشند؛ از قول ابن عباس آورده که حجاب در برابر خورشید که آفتاب او را اذیت نکند البته شیخ نظر اول را می‌پذیرد.

آیت‌الله هادوی تهرانی اضافه کرد: خداوند در ادامه فرموده که ما روح خودمان را به سوی مریم فرستادیم، طبق نظر علامه طباطبایی، مقصود از روح، جبرئیل است. البته در برخی آیات از جبرئیل با عنوان روح القدس و روح الامین نام برده است. در اینجا تعبیر «روحنا» مطرح است یعنی خدا از روح خود به سوی او فرستاد که مرتبه والاتری نسبت به روح القدس و روح الامین است.

مراد از روح در سوره قدر

استاد حوزه علمیه بیان کرد: در سوره قدر هم مفسران روح را به جبرئیل تفسیر کرده‌اند. البته بنده در تفسیر سوره قدر، عرض کردم که مقصود از روح، صادر اول یعنی حقیقت محمدیه (ص) است که بالاتر از مقام جبرئیل است و جبرئیل اگر بخواهد به این حقیقت وارد شود آتش می‌گیرد.

وی افزود: قرآن کریم فرمود: فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِیًّا؛ یعنی روح ما در قامت یک انسان زیبا و خوش اندام تمثل گردید؛ این تمثل به معنای تبدیل جبرئیل به یک انسان نیست؛ علامه طباطبایی فرموده است که جبریل بشر نشده و تغییر ماهیت نداده بلکه در چشمان مریم (س) مانند قامت یک انسان سوی و زیبا تمثل کرده است.

وی اضافه کرد: از نظر فلسفی، عالم فرشتگان که عالم عقل است بالاتر از عالم مثال و عالم مثال بالاتر از عالم ماده است پس عالم عقل، مهیمن بر عالم ماده و مثال است. بنابراین موجودی که در عالم عقل است این قدرت را دارد که در عالم ماده، خلق کند و جناب جبرئیل که در بین فرشتگان از مقام والاتر و بیشتری برخوردار است قدرت بیشتری برای خلق در عالم ماده دارد.

استاد تفسیر حوزه علمیه گفت: پیامبر (ص) در مورد امام علی (ع) هم فرمودند که تو برای من مانند هارون برای موسی هستی مگر اینکه تو نبی نیستی چون وقتی جبرئیل به پیامبر (ص) وارد می‌شد امام علی (ع) هم او را درک می‌کرد.

وی با بیان اینکه ماجرای زکریا و تولد حضرت یحیی (ع) معجزه است، افزود: چون پیدایش یک فرند از مادری عقیم و پدری پیر، معجزه و به نظر بنده مقدمه برای تولد عیسی (ع) بدون پدر است. براساس انجیل لوقا، تولد یحیی (ع) آنقدر عجیب و غریب بود که یسابات (همسر زکریا) حامله بودن خود را به مدت ۵ ماه پنهان کرد، در ماه ششم، جبرئیل از جانب خداوند نزد مریم (س) آمد و او را صاحب فرزندی کرد.

هادوی تهرانی ادامه داد: وقتی فرشته آمد مریم به او گفت اگر تو پرهیزگار هستی من به خدا پناه می‌برم و او جواب داد: قَالَ إِنَّمَا أَنَا رَسُولُ رَبِّکِ لِأَهَبَ لَکِ غُلَامًا زَکِیًّا؛ یعنی من نزد تو آمده‌ام تا به فرزندی بشارت بدهم و مریم هم جواب داد: قَالَتْ أَنَّی یَکُونُ لِی غُلَامٌ وَلَمْ یَمْسَسْنِی بَشَرٌ وَلَمْ أَکُ بَغِیًّا که تقریباً شبیه جوابی است که زکریا در ماجرای تولد یحیی به فرشته وحی داد؛ یعنی من چگونه می‌توانم فرزندی داشته باشم در حالی که شوهری ندارم و یا اهل بغی و ستمکاری نیستم.

استاد حوزه علمیه با اشاره به آیه شریفه «قَالَ کَذَلِکِ قَالَ رَبُّکِ هُوَ عَلَیَّ هَیِّنٌ وَلِنَجْعَلَهُ آیَةً لِلنَّاسِ وَرَحْمَةً مِنَّا وَکَانَ أَمْرًا مَقْضِیًّا»، گفت: جواب فرشته هم شبیه همان جوابی است که به زکریا داد و فرمود این کار برای من (خدا) آسان است و ما قصد داریم این را نشانه برای مردم قرار دهیم و این کار تمام شده و جای اما و اگر ندارد.

وی افزود: این ماجرا برای مردم که به پاکدامنی و ایمان معروف بود بسیار سخت بود، ولی وقت زایمان او فرارسید به مکانی دور رفت. چون چنین ماجرایی برای او خیلی دشوار و سخت بود. مریم گفت که ای کاش مرده و فراموش شده بودم. البته این آزمایش الهی بود که هرقدر ایمان انسان بیشتر باشد آزمایشات او هم سخت‌تر است. اگر پیامبر (ص) طبق آیات قرآن به قاب قوسین رسید و جایی عروج کرد که فرشته وحی نمی‌توانست به آن بار یابد هیچ کسی هم به اندازه او اذیت نشد و همه دوران زندگی ایشان به خصوص بعد از مبعث با سختی گذشت.

هادوی تهرانی افزود: مریم در حال نگرانی و درد زایمان بود که فرشته وحی دوباره نزد او آمد و گفت نگران نباش خداوند چشمه آبی زیر پای تو جاری کرده و تنه درخت خرمای خشک شده را بگیر و از خرمای تازه آن بخور. طبق علم جدید زامیان در آب راحت‌تر است و قرآن کریم هم در این آیات زایمان مریم (س) را در آب تصویر کرده است.

روزه سکوت در اسلام تشریع نشده است

وی با اشاره به آیه شریفه «فَکُلِی وَاشْرَبِی وَقَرِّی عَیْنًا فَإِمَّا تَرَیِنَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَدًا فَقُولِی إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمَنِ صَوْمًا فَلَنْ أُکَلِّمَ الْیَوْمَ إِنْسِیًّا» گفت: خداوند فرمود که بخور و بنوش و چشم تو به تولد این فرزند روشن باشد (البته طبق نقلی اینها گفته‌های عیسی است) و اگر مردم را دیدی بگو من روزه سکوت گرفته‌ام. البته روزه سکوت در اسلام تشریع نشده ولی در ادیان قبل بوده هست و کسی که روزه می‌گرفته از خوردن و آشامیدن و سخن گفتن امساک می‌کرده است.

هادوی تهرانی بیان کرد: روزه مطلوب آن است که انسان بیشتر به یاد خدا باشد و از سخنان زیاده بپرهیزد که متأسفانه عمدتاً ما طلبه‌ها در گعده‌ها به آن مبتلا هستیم. به هر حال عیسی به مادر فرمود اگر کسی را دیدی بگو روزه سکوت دارم. در آیه ۲۷ دارد که قوم مریم وقتی مریم را با بچه‌ای در دست دیدند گفتند تو مرتکب کار زشتی شده‌ای در حالی که ای خواهر هارون پدرت مرد بدی نبود و مادرت [نیز] بدکاره نبود. شیخ طوسی درباره اخت هارون چند نظر آورده و علامه طباطبایی هم همین چند احتمال را از او آورده است.

وی افزود: یک احتمال درباره هارون، این است که هارون همان برادر موسی است در صورتی که بین او و مریم ۶۰۰ سال فاصله است، برخی گفته‌اند مریم جز نوادگان و از نسل هارون بوده است. احتمال دیگر اینکه هارون، نماد خوبی و یک شخص خیلی خوب بود. احتمال سوم این است که منظور از هارون، فردی مشتهر به فسق بوده است و وقتی می‌خواستند به کسی فحش بدهند با این تعبیر یاد می‌کردند. احتمال چهارم هم این است که هارون واقعاً برادر خونی او بوده است و به جای نام مریم از تعبیر اخت هارون استفاده کرده‌اند.

استاد حوزه علمیه با اشاره به ایه «فَأَشَارَتْ إِلَیْهِ قَالُوا کَیْفَ نُکَلِّمُ مَنْ کَانَ فِی الْمَهْدِ صَبِیًّا» افزود: مریم در حالی که در فشار زیادی به خاطر این آزمون الهی قرار دارد به عیسی (ع) اشاره کرد و عیسی (ع) فرمود من بنده خدا هستم و خدا به من کتاب داده و مرا پیامبر قرار داده است و در هر جا باشم منشأ برکت هستم و خدا مرا به نماز و زکات وصیت کرده است تا زمانی که زنده هستم. خداوند در قرآن به چند وظیفه عبادی مهم مانند نماز و زکات و حج اشاره کرده است و بر نماز تاکید ویژه‌ای دارد.

وی تاکید کرد: در آیه ۳۲ هم بر نیکی به والدین تاکید کرده است. متأسفانه امروز جوانان کمتر به این معارف توجه دارند و احترام به والدین را نگه نمی‌دارند. در ادامه آیات فرموده است که مردم دیدند که عیسی (ع) در گهواره حرف زد ولی باز برخی ایمان نیاوردند چیزی که در مورد انبیا گذشته هم رخ داد و در دوره پیامبر (ص) هم برخی به دوره جاهلیت برگشتند. ما اگر در دوره پیامبر (ص) بودیم معلوم نبود که جز چند نفر مدافعان امام علی (ع) بودیم یا مانند بقیه به جاهلیت برمی‌گشتیم.

وی تاکید کرد: ما در خانه شیعه اثنی عشری متدین به دنیا آمده‌ایم و خداوند این نعمت را به ما داده است ولی قدر آن را نمی‌دانیم در حالی که ما از بین این همه افراد بشریت ممکن بود جز ادیان دیگر و یا مذاهب دیگر باشیم.

کد خبر 5466771 فاطمه علی آبادی

منبع: مهر

کلیدواژه: حوزه علمیه هادوی تهرانی قرآن کریم قرآن شیخ طوسی علامه طباطبایی ماه رمضان 1401 ماه امید ماه رمضان 1401 ماه امید ماه مبارك رمضان قرآن حضرت خدیجه س قرآن کریم سازمان دارالقرآن الکریم نمایشگاه قرآن اوقات شرعی فعالیت های قرآنی سازمان تبلیغات اسلامی تهران هادوی تهرانی حوزه علمیه عالم ماده روزه سکوت سوره قدر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۷۹۱۱۸۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

طرح دانشگاه حکمت بنیان در ۱۰ دانشگاه اجرایی شد

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، رشید جعفرپور قائم‌مقام و مشاورمعاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، در آئین در دوره آرمان دختران برگزار شد، بیان کرد: طبق فرمایش مقام معظم رهبری جهت‌دهی علم و عالم در دانشگاه‌ها باید به‌طورجدی لحاظ شود و دانشجویان و اساتید به‌عنوان سفیران مبانی اندیشه انقلاب اسلامی این مبانی را در سطح دانشگاه گسترش دهند.

وی با بیان اینکه برگزاری این دوره‌ها به شما کمک می‌کند با مبانی اندیشه انقلاب اسلامی به‌ویژه مبانی اندیشه امام راحل و مقام معظم رهبری آشنا شوید، ابراز داشت: شما سفیران این اندیشه‌ها هستید و باید این اندیشه را به دانشجویان منتقل کنید و در هر محفلی مبلغ آن باشید.

قائم‌مقام و مشاور معاون فرهنگی وزارت علوم ضمن اشاره به دیدار مقام معظم رهبری با تشکل‌های دانشجویی بیان کرد: رهبری در این دیدار برای دانشگاه سه وظیفه مشخص کردند، تولید علم، تولید عالم و جهت‌دهی علم و عالم و فرمودند که در تولید علم موفق عمل کردیم و تولید مقالات علمی، نشریات و کتاب‌های حوزه دانشگاه مؤید این امر است.

وی ادامه داد: در حوزه تولید علم دارای رتبه پانزدهم یا شانزدهم در منطقه هستیم و در بسیاری از حوزه‌ها در رتبه‌های ۱ تا ۱۰ قرار داریم. در حوزه تولید عالم هم گام‌های بسیار خوبی برداشته‌ایم، ۱۵ میلیون فارغ‌التحصیل دانشگاهی، بیش از ۳ میلیون دانشجوی در حال تحصیل و بیش از صد‌ها هزار استاد تربیت کرده‌ایم که در شرایط موجود ۱۰۰ هزار استاد در حال تدریس هستند و اینها نشانگر موفقیت ما در زمینه تولید عالم است. از عدالت آموزشی و تنوع دانشگاهی خوبی برخورداریم، اما همان‌طور که مقام معظم رهبری متذکر شدند، در زمینه جهت‌دهی علم و عالم دچار ضعف‌هایی هستیم.

مشاور معاون فرهنگی وزارت علوم در ادامه به ارائه راهکار‌هایی در زمینۀ جهت‌دهی علم و عالم پرداخت و گفت: باید بازنگری در محتوا‌های علمی به‌ویژه در علوم‌انسانی صورت بگیرد؛ چون متأسفانه هنوز متون علمی علوم‌انسانی بر اساس نظریات غربی نوشته شده و نتوانسته‌ایم نظرات خوبی در این زمینه تولید و ارائه نمائیم.

وی افزود: همچنین باید تمهیداتی اندیشیده شود که تلفیق علم و دین در دانشگاه صورت گیرد و الگو‌هایی بر اساس الگو‌های ایرانی - اسلامی طراحی و شخصیت‌هایی مثل بوعلی سینا‌ها و سهروردی‌ها به‌عنوان الگوی اساتید در وزارت علوم لحاظ شود تا اساتید علاوه بر اینکه به علم روز مسلط هستند آموزه‌های دین مبین اسلام را نیز به دانشجویان بهتر منتقل کنند.

وی همچنین از لزوم طراحی دانشگاه‌های حکمت بنیان خبر داد و اظهار داشت: خوشبختانه دانشگاه‌های حکمت بنیانی توسط وزارت علوم در حال توسعه است که تا کنون در ۱۰ دانشگاه اجرایی شده است. در این دانشگاه‌ها حکمت اسلامی مبنای دانشگاه قرار دارد.

راهکار دیگر برای جهت‌دهی علم و عالم طبق گفته جعفرپور ارائه الگو‌های شاگردپروری مبتنی بر ایران اسلامی بود که اشاره به این اصل مهم دارد که اساتید مثل سنت سرآمدان علم در منطق اسلامی شاگردپروری کنند و کلاس‌ها این‌گونه نباشد که اساتید محترم به ارائه درس بپردازند و شاگردان مستمع صِرف باشند؛ بلکه دانشجویان از همان ابتدای راه آرام آرام طی دوره با اساتید پرورش یابند.

جعفرپوردر بخش دیگری از سخنانش ضمن اشاره به تاریخچه شکل‌گیری انقلاب اسلامی و اثرات آن در بیداری جهانی اظهار کرد: انقلاب اسلامی در بازه زمانی شکل گرفت که دو اردوگاه جهان را قبضه کرده بودند، لیبرالیسم که غرب را تسخیر کرده بود و کمونیسم که شرق دنیا را در حیطه قدرت خود قرار داده بود و در این تقسیم دوگانه، دنیا دوقطبی شده بود و هر رخداد و یا اتفاقی که در دنیا رخ می‌داد به یکی از این دو قطب نسبت داده می‌شد.

وی در ادامه بیان کرد: فارغ از توضیح مبانی این دو قطب که تشریح آن در این نشست میسر نیست، هر دوی آنها یک نقص جدی داشتند و آن نقص فاحش این بود که توحید و خدا آگاهی در نهاد این دو وجود نداشت. نه لیبرالیسم باوری به خدا و ایمان داشت و نه کمونیسم؛ هر دو دنیا را محدود به همین جهان مادی و فیزیکی که در آن زندگی می‌کنیم، محصور کرده بودند.

مشاور معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تصریح کرد: انقلاب اسلامی یک طریق جدید، یک طلیعه نو و یک افق وسیع ترسیم کرد که در آن توحید و خداباوری بنیان و محور اصلی آن بود. این دو اردوگاهی که عرض کردم، خیلی تلاش کردند که انقلاب اسلامی را به خود نسبت دهند به‌خصوص کمونیست که هم‌عصر بود با انقلاب‌هایی که در آن زمان رخ داده بود. تا اینکه شعار اصلی انقلاب اسلامی «نه شرقی، نه غربی» از سوی جمهوری اسلامی سر داده شد تا به آنان اثبات کند که ما نه لیبرالیسم را قبول داریم و نه کمونیسم را.

وی با بیان اینکه در واقع انقلاب اسلامی از یک منبع سرشار الهی که مسیر زندگی ما را مشخص می‌کند، الهام گرفته شده است، افزود: درست زمانی که معنویت در جهان رنگ باخته بود، انقلاب اسلامی متولد و متبلور شد و آن نقیصه بزرگی که این دو رویکرد داشت را پوشش داد و یک راه جدید نه فقط برای نجات ایران که مسیری متعالی برای نجات بشریت باز کرد و این افق جدید با توجه به آموزه‌های دینی و با تکیه بر خداباوری و اعتماد به مردم در انقلاب اسلامی تدوین شد.

وی در ادامه بیان کرد: اول «یاد خدا» و دوم «پشتوانه مردمی» سنگ بنای انقلاب اسلامی را شکل داد که مبنای این دو «مردم‌سالاری دینی» را بوجود آورد و نکته مهم نیز در همین امر مستتر است که آن جوهره دینی در آن دو مکاتب قبلی وجود نداشت. در حقیقت مردم‌سالاری دینی با این آموزه‌ها در انقلاب اسلامی پایه‌گذاری، تشکیل و تبیین شد.

جعفرپور ضمن اشاره به توجه امام راحل به همین موضوع مهم خاطرنشان کرد: در طول این سال‌ها در همه اندیشه و عملکرد امام راحل ردپای توجه به مردم‌سالاری دینی مشهود است و حتی در وصیت‌نامه بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی نیز آمده است که مردم ایران از مردم زمان پیامبر اکرم (ص) و سیدالشهدا (ع) بهتر هستند. درواقع آموزه‌های دینی و پشتوانه مردمی مردم‌سالاری دینی را در ایران شکل داد و تا الان نیز پیشرفت انقلاب اسلامی از همین مسیر انجام شده چرا که سیره امام راحل و سیره مقام معظم رهبری نیز در طول این مسیر خداباوری و اتکای به مردم بوده است.

وی ادامه داد: از همان روز اول که ملت ایران شعار «نه شرقی نه غربی» سردادند، هیچ‌گونه نگاه محدودی نداشتند؛ بلکه همیشه در حال ترسیم افق‌های وسیع‌تر برای بیداری دنیا بودند. ۱۰ سال پیش که مقام معظم رهبری نامه‌ای به دانشجویان سراسر دنیا مخابره کردند، مورد نقد برخی قرار گرفت که از حکمت آن بی‌اطلاع بودند؛ اما امروز شاهد نتیجه آن نامه‌نگاری‌ها و ثمره ده‌ها سال تلاش جمهوری اسلامی در بیداری در سطح جهان هستیم.

مشاور معاون فرهنگی اجتماعی وزیر علوم خاطرنشان کرد: بیداری اسلامی که معمولاً در حوزه کشور‌های مقاومت و کشور‌های اسلامی صورت می‌گرفت، اینک از سطح کشور‌های اسلامی خارج شده و به تعبیری بیداری اسلامی به یک بیداری جهانی و مقاومت اسلامی به یک مقاومت جهانی تبدیل شده است. دیدیم که چگونه دانشجویان غربی و اروپایی با شنیدن صدای فطرت آزادی‌خواهی که از نظام ما آغاز و به قلب اروپا و آمریکا صادر شد، لبیک گرفتند. هیچ‌وقت این تحلیل وجود نداشت که روزی در قلب آمریکا، در کشور کلمبیا در چهل، پنجاه دانشگاه اصلی دنیا پرچم جمهوری اسلامی برافراشته شود که این امر نشان می‌دهد مسیر انقلاب اسلامی مسیر درستی است و ما نباید بگذاریم که این ندا خاموش شود و تا آزادی قدس شریف باید این مسیر را باقدرت ادامه دهیم.

جعفرپور در پایان خطاب شرکت کنندگان در این دوره گفت: دوره‌ای که در آن قرار دارید مبتنی بر اندیشه‌های مقام معظم رهبری است. ایشان چه در جایگاه رهبری و چه در جایگاه فردی انسانی فرهیخته و حکیم هستند که اندیشه‌های ایشان بسیار متقن است و محور‌های راه‌گشایی را بیان می‌کنند که آینده اثبات می‌کند چه قدر این فرمایشات راهبردی و حکیمانه است.

انتهای پیام/